मुख्य सामग्रीवर वगळा

सावित्रीबाई जिन्होंने दो सौ साल पहले शिक्षा को अपना गहना बनाया : जयंती विशेष लेख

सावित्रीबाई जिन्होंने दो सौ साल पहले शिक्षा को अपना गहना बनाया

Written by : © Rubina Warsi 
3 Jan, 2023 05:20:54

( Photo Credit :- सावित्रीबाई फुले और सहयोगी फातिमा शेख पेंटिंग में © लोकेश पुजा बौद्ध )

“एक सशक्त शिक्षित स्त्री सभ्य समाज का निर्माण कर सकती है, इसलिए उनको भी शिक्षा का अधिकार होना चाहिए।” ये शब्द हैं देश की पहली महिला शिक्षिका सावित्रीबाई फुले की । जिनका जन्‍म आज ही के दिन हुआ था। वक्त के साथ महिलाओं ने स्पेस से लेकर उद्यमिता में अपना झंडा बुलंद किया है, लेकिन इस नींव की शुरुआत 18 वीं सदी में सावित्रीबाई फुले ने रख दी थी जब महिलाओं का घर से निकलना भी पाप माना जाता था। 

ऐतिहासिक फैसले : -

जब छोटी उम्र में इनका बाल विवाह करवाया गया। तो पढ़ाई का बेड़ा सावित्रीबाई के पति ने उठाया। इन्होंने न केवल अपनी पत्नी को शिक्षित और सशक्त बनाया बल्कि दोनों पति पत्नी ने मिलकर बालिकाओं के शिक्षा के लिए विद्यालय का निर्माण करवाया। सावित्रीबाई ने न केवल शिक्षा बल्कि बाल विवाह, सतीप्रथा को रोकने के लिए कई कदम उठाए। इन्होंने इंटरकास्ट मैरिज और विवाहपूर्व गर्भधारणा को भी सामान्यीकृत बताया इनका ये कदम वक्त के हिसाब से काफी क्रांतिकारी कदम था।   

देश में मौजूदा महिला साक्षरता दर कैसी है..?

अगर हम अभी अपने देश में महिला साक्षरता दर की बात करें तो देश की महिलाओं ने हर क्षेत्र में अपना दबदबा बनाया है। census 2022 के आंकड़ों के मुताबिक महिला साक्षरता दर में काफी सुधार हुआ है और ये दर हर साल बेहतर हो रही है। NFHS - 5 की रिपोर्ट में महिला साक्षरता दर 71.5% है। महिलाओं ने वर्ड कप से लेकर स्टार्टअप तक तरक्की की है।

सरकार कैसे कर रही है महिलाओं की मदद :- 

देश में सरकार महिलाओं के शिक्षा के लिए हर संभव प्रयास कर रही है। जिसमें से सबसे महत्वपूर्ण है बेटी बचाओ बेटी पढ़ाओ योजना। NFHS-5 की रिपोर्ट में इसका व्याख्या है कि अब 1 हजार पुरुषों में 1020 महिलाएं हैं यानी महिला आबादी में भी वृद्धि हुई है। महिला शक्ति केंद्र योजना और सुकन्या समृद्धि योजना से भी बेटियों को सशक्त और शिक्षित किया जा रहा है।

टिप्पण्या

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

स्वातंत्र्याचा अमृतकाळ: महापुरुषांचे विचार आणि विकसित भारताचा संकल्प

  79 व्या स्वातंत्र्य दिनाच्या दिवशी , स्वातंत्र्य समता बंधुता मानवी मूल्यं म्हणून शाश्वत विकास क्रांतिकारकांचे योगदान महापुरुषांचे योगदान, सामाजिक परिवर्तनाच्या अनुषंगाने विचारविनिमय करून दिवा पत्रकार तसेच सामाजिक कार्यकर्ता अजय भुजबळ त्यांनी लिहिलेला हा सविस्तर लेखाजोख... आवर्जून वाचावे आणि विचार करायला प्रवर्तक ठरणारा लेख..! स्वातंत्र्याचा अमृतकाळ: प्रगतीचे चित्र आणि वास्तवाचे रंग आज, १५ ऑगस्ट रोजी आपण स्वातंत्र्याच्या ७९ व्या वर्षात पदार्पण करत आहोत. हा केवळ कॅलेंडरवरील एक दिवस नाही, तर आपल्या देशाच्या प्रगतीचा, त्यागाचा आणि स्वप्नांचा तो एक भव्य सोहळा आहे. गेल्या ७८ वर्षांत भारताने अनेक आव्हानांवर मात करून जगातील पाचवी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था म्हणून आपले स्थान बळकट केले आहे. ही निश्चितच एक अभिमानास्पद बाब आहे. मात्र, याच वेळी एक प्रश्नही आपल्याला अस्वस्थ करतो: जर आपली अर्थव्यवस्था इतकी मजबूत होत असेल, तर जागतिक 'हॅपीनेस इंडेक्स' मध्ये आपण इतके मागे का आहोत? याचे उत्तर केवळ आर्थिक आकडेवारीमध्ये नाही, तर आपल्या महापुरुषांनी जोपासलेल्या सामाजिक, नैतिक आणि मानवी मूल्यांमध्ये ...

फुले (हिंदी चित्रपट) : क्रांतीसुर्य, युगपुरुषाच्या तेजाला झाकोळण्याचा प्रयत्न.?

फुले: युगपुरुषाच्या तेजाला झाकोळण्याचा प्रयत्न? अनंत महादेवन दिग्दर्शित ‘फुले’ हा हिंदी चित्रपट महात्मा जोतीराव फुले आणि सावित्रीबाई फुले यांच्या कार्याचा परिचय मोठ्या प्रेक्षकवर्गाला करून देण्याच्या उद्देशाने बनवला गेला असेल यात शंका नाही. तथापि, चित्रपट पाहताना अनेक ठिकाणी इतिहासाचे चुकीचे चित्रण आणि व्यक्तिरेखांची कमतरता जाणवते, ज्यामुळे एका थोर समाजसुधारकाला योग्य न्याय मिळाला नाही असे वाटते. चित्रपटातील जोतीबा फुलेंची व्यक्तिरेखा अत्यंत कमजोर आणि आत्मविश्वासहीन दाखवण्यात आली आहे. इतिहासातील जोतीबा हे सधन कुटुंबातील, जिद्दी, करारी आणि आपल्या विचारांवर ठाम विश्वास असणारे होते. त्यांनी समाजातील रूढीवादी विचारसरणीला जोरदार टक्कर दिली. ‘सत्यशोधक’ आणि ‘महात्मा फुले’ यांसारख्या चित्रपटांमधील त्यांचे कणखर आणि प्रभावी व्यक्तिमत्त्व या चित्रपटात पूर्णपणे दुर्लक्षित केले आहे. ‘फुले’मधील जोतीबा सतत मार खाणारे, शांत बसणारे आणि थकलेले दिसतात. त्यांच्या देहबोलीत आत्मविश्वासाचा अभाव जाणवतो. एका युगपुरुषाचे हे चित्रण निराशाजनक आहे. दुसरीकडे, सावित्रीबाई फुलेंची व्यक्तिरेखा अधिक प्रभावी आणि पुरोगाम...

राहुल गांधींना छातीत गोळी घालून मारू : भाजप प्रवक्ते प्रिंटू महादेव

भाजप प्रवक्ते प्रिंटू महादेव यांनी राहुल गांधींना दिली जीवे मारण्याची धमकी; काँग्रेसने गृहमंत्री अमित शहांना लिहिले पत्र नवी दिल्ली/तिरुवनंतपुरम: Written by : © Ajay Bhujbal   परिवर्तन एक शोध टीम / Drishti Promoters   Published: September 29, 2025 16:10 PM (IST) लोकसभेतील विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी यांना भाजपचे प्रवक्ते प्रिंटू महादेव यांनी एका टीव्ही चॅनलवरील थेट चर्चेदरम्यान (Live Debate) जीवे मारण्याची धमकी दिल्यामुळे मोठा राजकीय गदारोळ निर्माण झाला आहे. या गंभीर घटनेनंतर काँग्रेस पक्षाने भाजप नेत्यावर त्वरित कारवाई करण्याची मागणी केली असून, काँग्रेसचे सरचिटणीस (संघटन प्रभारी) के.सी. वेणुगोपाल यांनी केंद्रीय गृहमंत्री अमित शाह यांना पत्र लिहून कठोर कायदेशीर कारवाईची मागणी केली आहे. नेमके प्रकरण काय आहे? माहितीनुसार, २६ सप्टेंबरच्या रात्री केरळमधील एका प्रादेशिक टीव्ही चॅनलवर लडाख हिंसाचाराच्या विषयावर चर्चा सुरू होती. या चर्चेत भाजपचे पॅनेलिस्ट म्हणून प्रिंटू महादेव सहभागी झाले होते. चर्चेदरम्यान त्यांनी राहुल गांधींवर आक्षेपार्ह टिप्पणी करत , " राहुल गांधींना छातीव...